Beschrijving
Het monument is het werk van beeldhouwer Léandre Grandmoulin (1873-1957), afkomstig uit Terhulpen. Grandmoulin, afgestudeerd aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Brussel en lid van de Académie royale de Belgique, won de wedstrijd die door de gemeente Ukkel uitgeschreven werd voor de creatie van dit monument en richtte het op in samenwerking met ingenieur Van Hoey.
Dit symbolisch monument van Ukkel werd ingehuldigd in 1925 en brengt hulde aan de helden van de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Het bestaat uit een afgeknotte obelisk in blauwe steen met daarop een verguld bronzen beeldhouwwerk dat een gevleugelde vrouw voorstelt die een stervende soldaat ondersteunt. Deze vrouwenfiguur kan een engel symboliseren, een gevleugelde Nike of het vaderland zelf, dat “zijn kind” draagt dat in de strijd gesneuveld is. De naaktheid van de soldaat belichaamt de universaliteit en de tijdloosheid van zijn offer.
Het monument staat in een heuvelachtige omgeving, vroeger Wolvendaelsquare genaamd en in 1937 omgedoopt tot Heldensquare. Dit terrein waardeert de obelisk op en versterkt zijn statige indruk. De obelisk is erg sober en draagt op de voorzijde het opschrift: “Opgericht door de gemeente Ukkel ter nagedachtenis harer kinderen voor ’t vaderland gesneuveld. 1914-1918”, met daarboven een bas-reliëf van Sint-Pieter, beschermheilige van Ukkel. Op de drie andere zijden staan de namen van de 138 Ukkelaars gegraveerd die gesneuveld zijn in de Eerste Wereldoorlog, met daarnaast sculpturen van rozenboeketten, symbool voor de herinnering en de kortstondigheid van het leven.
In 1948 werden er banken in blauwe steen toegevoegd om de 193 Ukkelse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Deze banken staan rond het monument in een achthoekige omheining en zijn fijn versierd met plantaardige en dierlijke motieven. Het opschrift “1940-1945” staat op de bank tegenover de trap naar het Wolvendaelpark, waardoor de twee wereldoorlogen op eenzelfde stille plek herdacht worden.
De Inauguraties
Twee inhuldigingen kenmerken de geschiedenis van het monument.
Bij de eerste, op 28 juni 1925, kwamen de inwoners van Ukkel samen om het monument gewijd aan de 138 Ukkelaars die gestorven zijn in de Eerste Wereldoorlog te ontdekken. Op het evenement, waarover verteld wordt in L’Indépendance Belge, waren hooggeplaatste figuren, vertegenwoordigers van het vaderland en de volledige Ukkelse gemeenschap aanwezig. Na de toespraken werden de namen van de overledenen plechtig voorgelezen, gevolgd door vaderlandse liederen door scholieren en het volkslied door Laure Bergé van de Munt.
De tweede inhuldiging, op 3 juli 1948, vierde de uitbreiding van het monument ter ere van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Zoals vermeld in La Libre en Le Soir bracht de plechtigheid de Ukkelse bevolking, de families van de slachtoffers, oud-strijders en de leerlingen van de plaatselijke scholen samen. Na een toespraak van de burgemeester werden er bloemen gelegd aan het monument, een gebaar dat talrijke deelnemers imiteerden. De 193 slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog werden afgeroepen en de plechtigheid eindigde met gezang van leerlingen en de Brabançonne door Laura de Winter van de Munt.
Een getuigenis van herinnering en erkenning
Zoals vele andere monumenten die in België opgericht werden na de twee wereldoorlogen houdt dit monument de herinnering aan de helden die in de strijd gesneuveld zijn levendig. Het getuigt van de erkenning van de gemeente voor diegenen die hun leven opgeofferd hebben voor vrijheid en het vaderland en biedt een stille plek om hen te herinneren.
